Ellen Berghmans is klinisch psycholoog  en zorginhoudelijk coördinator bij SSeGA

SSeGA staat voor ‘Samenwerkingsverband Sociale huisvesting en Geestelijke gezondheidszorg Antwerpen’. In dit unieke project werken de Antwerpse huisvestingmaatschappijen en het Sociaal verhuurkantoor samen met de Zorggroep Multiversum. Wonen en welzijn bundelen zo hun krachten.

De doelgroep van ons project is zeer heterogeen. Vaak gaat het om mensen wiens vermogen tot zelfredzaamheid is aangetast; bv door een psychose of middelengebruik. Ze worden naar ons toegeleid via een  samenwerking met de sociale dienst van de woonpartners. Deze sociale diensten doen prachtig werk, ze zijn heel betrokken. In feite zijn ze zowel huisbaas als hulpverlener. Zij verwijzen door naar ons, vaak met de insteek van woonproblemen en overlast. Soms is er ook sprake van onderlast: in deze situaties trekken mensen zich op een zeer verontrustende manier terug. Meestal hebben de cliënten zelf geen hulpvraag en is het de omgeving zoals de maatschappelijk werkers of familie die zorgwekkende zaken signaleren. Bij het merendeel van de dossiers geraken we in eerste instantie wel binnen.  Bij veel mensen leeft de nood om hun verhaal te kunnen vertellen. Als je daar tijd en ruimte voor maakt, kom je al een heel eind.

Voor onze cliënten is zorgcontinuïteit uitermate belangrijk en dat is nu net wat er tijdens de eerste lockdown sneuvelde. De aanloopadressen sloten hun deuren, de structuur viel weg. De gevolgen daarvan zagen wij bij de cliënt: mensen hebben last van de onzekerheid, angst om ziek te worden waardoor ze hulpverleners niet binnen durfden te laten.

Tijdens de eerste golf voelde je wel een enorme solidariteit; iedereen was verrast, iedereen zat samen in  hetzelfde schuitjeen dat maakte het contact bij momenten gemakkelijker.  In de tweede golf is dat minder voelbaar, ook algemeen binnen onze maatschappij (bv geen applaus meer om 20u) en beginnen de lasten op verschillende niveaus zwaarder door te wegen.

Ook onder de collega’s ervaren we dat: we missen de face to face contacten. Ook onze partners hebben het zwaar; sociale diensten moesten werking aanpassen, en met 1000 woningen per sociaal werker  is dat echt niet evident. Mensen zitten voortdurend thuis, wat zorgt voor meer burenruzie’s en meer sociale problemen.

Mijn verhaal klinkt helaas niet zo positief. Toch waren er ook voordelen. Op vlak van digitalisering namen we een grote sprong voorwaarts: vergaderen via digitale tools zoals zoom kan perfect voor een korte briefing. Binnen de media was er eindelijk meer aandacht voor geestelijke gezondheid, hopelijk verkleint dit het stigma blijvend. Als de stap naar zorg hierdoor kleiner wordt voor mensen, is dat een winst op langere termijn. We zijn noodgedwongen zeer creatief moeten zijn: wandelingen maken met cliënten ipv een huisbezoek doen bijvoorbeeld. Of zoeken naar manieren om toch huisbezoeken te kunnen doen die prioritair zijn: met open ramen en beschermmateriaal.

In het begin van de pandemie lasten we noodgedwongen een aanmeldingsstop in, nu kunnen nieuwe dossiers opgestart worden omwille van voortschrijdend inzicht. We moeten mensen altijd al verleiden tot zorg, maar het afgelopen jaar hebben we daarvoor extra hard out of the box moeten denken.